Grupa ekonomskih eksperata Ekonomskog instituta Sarajevo okončala je prije dvije godine naučno-istraživački projekat “Procjena pozicije Kantona Sarajevo u raspodjeli prihoda od indirektnih poreza u BiH”, a rezultati ovog rada odjeknuli su poput bombe u strukturama vlasti na svim razinama, od kantona, entiteta do države.
Studija Ekonomskog instituta potvrđuje tezu da je raspodjela javnih prihoda između kantona i entiteta nepravedna i da se odvija na štetu Federacije BIH, odnosno Sarajevskog kantona unutar Federacije BiH.
Taj su zaključak izveli na temelju univerzalnog načela koje se primjenjuje u svim federalno uređenim državama Evrope: raspodjela javnih prihoda mora biti makar približno proporcionalna učešću u javnim prihodima. Jednostavno - najviše novca trebaju dobiti oni kantoni koji najviše novca uplate na jedinstveni račun. Moguća su naravno manja odstupanja, zbog uravnoteženog regionalnog razvoja, ali u slučaju BiH ta odstupanja nisu minimalna nego drastična.
Evo primjera koji to dokazuje: Uprava za indirektno oporezivanje prikupila je na svom računu u posljednje nepune četiri godine oko 23 milijarde KM. Iz Federacije BiH uplaćeno je 15,9 milijardi KM, ili 68,53%, a iz Republike Srpske 6,6 milijardi KM ili 28,58%.
U toj proporciji trebali bi se dijeliti i javni prihodi, no već godinama prihodi se dijele na štetu Federacije BiH koja svake godine dobije 5 posto manje, odnosno u apsolutnom iznosu oko 300 miliona KM!
Jednako je indikativan podatak da je iz Kantona Sarajevo u posljednje četiri godine uplaćeno 2,6 milijardi KM više nego iz cijele Republike Srpske! Podaci Uprave za indirektno oporezivanje ne ostavljaju prostora za bilo kakvu dilemu: Republika Srpska je u posljednje četiri godine na jedinstveni račun uplatila 6,6 a Kanton Sarajevo 9,2 milijarde KM!
Univerzitetski profesor i ugledni demograf Stevo Pašalić analizirao je popisne podatke i ustanovio da se zapravo suštinski ništa ne bi promijenilo da su iz popisa izostavljeni tzv. nerezidenti, njih oko 196.000.
Naime, u BiH prema objavljenim podacima Agencije za statistiku BiH trenutno živi 3.531.159 stanovnika, od čega u Republici Srpskoj 1.228.423, u Federaciji BiH 2.219.220 iu Distriktu Brčko 83.516 stanovnika.
Kada bi se izostavili nerezidenti, a njih je 196.000, od čega 60.000 u Republici Srpskoj, ništa se bitnije ne bi promijenilo, jer bi procentualni udio stanovništva dva entiteta ostao isti. U obje varijante, Republika Srpska dobija više novca s jedinstvenog računa nego što joj pripada na osnovu broja stanovnika.
Pašalić je analizom utvrdio da ni jednog naroda nema 50 posto u BiH, ali to je podatak koji ioanako nema nikakvu posebnu ni ekonomsku ni političku težinu. Već unazad deset godina, u Parlamentu BiH ima više od 50 posto Bošnjaka, pa svejedno imaju 33 posto vlasti na državnom nivou, jednako kao i druga dva konstitutivna naroda. Takva pozicija tri konstitutivna naroda definisana je Ustavom i ništa se ne bi promijenilo kada bi Bošnjaka bilo deset procenata više ili manje.
Vlasti Republike Srpske odbijaju se suočiti s istinom na koju je upravo profesor Pašalić godinama unazad glasno upozoravao. Naime, Republika Srpska suočava se s dramatičom depopulacijom izazvanom odlaskom mladih (demograf Pašalić bi rekao da „najviše odlaze mladi u fertilnoj (reproduktivnoj) dobi“).
U čak 61 lokalnoj zajednici u Republici Srpskoj lani je zabilježen negativan prirodni priraštaj. Obeshrabrujuća statistika zaobišla je jedino Banju Luku, gdje je rođeno 2.100 beba, a 1.997 osoba je umrlo.
Ali, bijela kuga nije zaobišla ni veće gradove pa su tako Bijeljinu prošle godine "rode nadletjele" 871 put, a, nasuprot tome, svijet su napustile čak 1.443 osobe. Ništa bolja demografska slika nije zabilježena ni u Prijedoru, gdje je roditelje obradovalo 485 novorođenčadi, a smrt je odvela 1.082 građana. Prema podacima koje je "Nezavisnim" ustupio Republički zavod za statistiku, u manjim sredinama situacija je najalarmantnija, pa je tako lani u Donjem Žabaru 29 lica preminulo, a rođene su svega dvije bebe.
Iste godine, u Istočnom Drvaru plač novorođenčeta nije se oglasio nijednom!
U Kalinoviku, gdje po preliminarnim rezultatima popisa živi 2.240 stanovnika, prošle godine rođene su samo četiri bebe, a u Pelagićevu, koje broji oko 7.300 stanovnika, svega dva para proširila su porodicu.
Komentarišući ove podatke, Stevo Pašalić, demograf, naglašava da se u Republici Srpskoj od 1996. godine povećava broj lokalnih zajednica sa negativnim prirodnim priraštajem.
"To je posljedica svih demografskih kretanja, poput smanjenog rađanja, povećane stope umiranja, ali i intenzivnih migracija, odnosno odlaska mlađih ljudi sa nekih prostora, što se odražava i na nižu stope rađanja", pojasnio je Pašalić.
Prema njegovim riječima, Republika Srpska je davno izgubila prag proste reprodukcije, a broj rođene djece po ženi je opadao.
"Po ženi se šezdesetih godina, statistički rečeno, rađalo više od troje djece, a već osamdesetih brojka pada ispod 2,1, što je donja granica za prostu reprodukciju. Sada je to negdje na 1,3, a možda i niže", rekao je Pašalić.
Naravno da se vlastima Republike Srpske ovi podaci nikako ne dopadaju jer iz temelja ruše Dodikovu tezu kako je Republika Srpska „prosperitetniji dio BiH“, jer nije baš logično da mladi ljudi najviše bježe iz najprosperitetnijih dijelova BiH!?
Dodik ima i još jedan razlog da ne prihvati aktuelni popis stanovništva: demografski sunovrat u Republici Srpskoj krenuo je prije nekih desetak godina, i vremenski se poklapa s vlašću Milorada Dodika i njegovog SNSD-a!
RTV BN
